Bài viết dưới đây là lời tâm sự của một Người Cha đã vào tuổi thất thập gởi cho đứa Con Trai, kể về một giai đoạn đau thương của dân tộc Việt Nam. Dòng Nhạc Xưa là thế hệ sinh sau năm 1975, chúng tôi tin rằng những dòng tâm sự rất thật của người viết, một nhạc sỹ đang an hưởng tuổi già ở vùng đất Hoa Kỳ tự do, phần nào giúp thế hệ trẻ có được góc nhìn chân thực hơn về hoàn cảnh đất nước trong những tháng ngày giông tố đã qua!
Xin chân thành cảm ơn tác giả đã cho phép chúng tôi chỉnh sửa vài đoạn và sử dụng toàn bộ nội dung bài viết!
Gởi cho Phong, Con Trai của Ba!
Ngày 30/04/1975
Ba đã không có mặt tại Đại sứ quán vào ngày hôm đó! Ba đang ở đơn vị của mình, đơn vị cuối cùng Ba phục vụ trong quân đội. Đó là Trường Tình Báo Cây Mai. Tại nơi này, Ba là phiên dịch viên và giảng viên tình báo cho tân binh. Đây là trường duy nhất ở miền Nam huấn luyện nghiệp vụ tình báo, cách Sài Gòn khoảng 20 km về phía Bắc.
Ba và bạn hữu đã chiến đấu đến phút cuối cùng thì có lệnh của Đại tướng Dương Văn Minh là phải “rời bỏ hàng ngũ, trao trả cho Việt Cộng và về nhà.” Mọi người bỏ vũ khí và cố gắng tìm đường về nhà! Ba làm việc cho các Đơn vị Hoa Kỳ từ năm 1968 đến năm 1973, sau đó chuyển sang Quân đội Việt Nam khi họ bắt đầu rút khỏi Việt Nam!
Lúc đó Ba không muốn rời quê hương vì Ba nghĩ dù chính thể có thay đổi thì tất cả đều là người Việt. Hơn nữa, lúc đó mẹ và con còn ở Sài Gòn nên Ba không thể tự mình bỏ đi. Con chỉ mới được khoảng một tháng tuổi. Trong tâm trí Ba, Ba muốn ở lại quê hương, xây dựng lại đất nước sau những năm tháng chiến tranh.
Ba đã sai!
Một chế độ mới, một cuộc sống khác
Sau khi chiếm miền Nam và kiểm soát toàn bộ dải đất hình chữ S, chính quyền mới thông báo trên đài phát thanh, truyền hình rằng tất cả các thành viên chế độ cũ, kể cả quân nhân, đều phải trình diện chính với chính quyền địa phương mới. Họ chỉ được mang theo tiền hoặc lương thực đủ dùng trong 15 ngày để học hỏi về chế độ mới. Và kể từ đó, rất nhiều quân nhân chế độ Việt Nam Cộng Hòa bị đưa đi học tập ở các trại cải tạo trải dài khắp hai miền đất nước.
Ba buôn bán hàng hóa địa phương từ nhiều nơi khác nhau. Ba mua đồ ở thành phố này và bán ở thành phố khác. Như thuốc lá, hải sản, rượu,…bất cứ thứ gì họ muốn. Con và mẹ thỉnh thoảng cùng đi theo Ba! Nhiều người bạn của Ba đã bị bỏ tù một thời gian dài. Một số người trong số họ đã chết; những người khác không thể hoạt động. Ba đã mất liên lạc với họ! Xã hội lúc đó thật khủng khiếp!
Bản thân Ba, Ba đã tiêu hủy tất cả giấy tờ liên quan đến thân phận của mình, trong đó có tất cả những bức ảnh chụp trong thời gian Ba phục vụ trong các Đơn vị Hoa Kỳ. Ba bắt đầu kết nối với những người bạn cũ của mình và Ba đã tạo một vài ID mới và một số Mẫu đơn (Thẻ) mới cho chính mình. (Bây giờ Ba không ngại kể mọi chuyện.) Ba biết Ba cần những giấy tờ đó để đi và về những nơi khác nhau. Vào thời điểm đó việc đi lại thực sự khó khăn. Nếu mình muốn đến thăm ai đó ở một thành phố khác, mình phải nộp đơn qua an ninh thôn, rồi xã, rồi quận… cho họ biết mình sẽ ở đâu, lý do đến thăm và mình sẽ ở đó bao lâu! Ít nhất phải mất 2 ngày. Sau đó mình phải xếp hàng để mua vé xe đò! Có khi đến quầy lại không còn vé nữa! Mình phải đợi chuyến đi tiếp theo. Với giấy tờ đặc biệt của Ba, Ba có thể rời đi bất cứ lúc nào. Hôm nay Ba có thể là viên chức Chính phủ, ngày khác Ba có thể là nhân viên bán hàng cho một công ty tư nhân, ngày khác Ba có thể là giáo viên chính phủ hoặc công nhân xây dựng! Ba đã phải thay đổi danh tính của mình!
Phần lớn thời gian, con ở với Mẹ tại nhà Ông Bà Ngoại ở Sài Gòn. Ông Ngoại và Bà Ngoại của con có một cửa hàng ở Sa Đéc, một địa danh ở Đồng Bằng Sông Cửu Long. Ba cũng sống ở đó được vài tháng. Có lần, Ba làm công nhân vận tải cho một công ty xi măng, vận chuyển đá và xi măng đến và đi từ các thành phố khác nhau bằng sà lan (Xi măng Hà Tiên). Chỉ sau một chuyến đi, Ba suýt bị sa thải vì an ninh không xác định được Ba là ai. Ba biết họ đã gửi nhiều yêu cầu đến các cơ quan khác nhau để tìm kiếm quá khứ của Ba, nhưng họ không tìm thấy bất kỳ thông tin nào về Ba. Họ sợ Ba cướp thuyền rồi bỏ chạy. Ba bỏ trốn trước khi họ bắt được Ba.
Trong thời gian phục vụ, Ba đã được rèn luyện cách giữ im lặng. Bây giờ, sau 20 năm, Ba nghĩ sự thật phải được phơi bày. Ba đã tham gia vào Chương trình Phượng Hoàng dưới sự chỉ đạo của CIA, cố gắng tập trung và loại bỏ Cơ sở hạ tầng của Việt Cộng (VC). Ba là Người liên lạc và Thông dịch viên giữa Lực lượng Đặc biệt Việt Nam, P.R.U. (Đơn vị Trinh sát Tỉnh), Cảnh sát, G2 (Tình báo Quân đội) và Cố vấn Mỹ. Trong 5 năm, Ba đã tham gia nhiều cuộc hành quân. Vui có, nguy hiểm có, phấn khích, và cả sợ hãi…Ba đã nếm trải tất cả. Trực thăng của Ba bị bắn rơi hai lần khi đang quan sát trận chiến. Thật may mắn, Ba vẫn còn sống! Nhiều câu chuyện bí mật hơn về CIA và chiến tranh Việt Nam đã được trình chiếu. Các con nên xem tin tức trên CNN!
Ý định ra đi
Một ngày nọ, Ba trở về nơi Ba sinh ra. Ông Nội đã rất già. Ba dự định ở lại với Ông ấy và em gái của Ba (Cô của con) một thời gian. Đây là một làng chài. Việc di chuyển đến đó rất khó khăn vì chính quyền địa phương sợ người dân lợi dụng nơi này để trốn khỏi quê hương bằng thuyền. Nó đã xảy ra nhiều lần.
Ba đã phải liên hệ với bạn Ba (tại chính quyền địa phương) để nộp đơn rằng họ cần Ba về đây vì mục đích giáo dục!
Ba phải dạy tiếng Anh vào ban đêm cho trường học cộng đồng và dạy nhạc cho các lính biên phòng!
Ba đã được nhận. Sau đó Ba trở thành cư dân của nơi này, một ngư dân hợp pháp! Con và mẹ cũng đi cùng với Ba. Vì vậy, đây là cơ hội để Ba bắt đầu lên kế hoạch cho chuyến đi của mình!
Ba quyết định mình cần phải nghĩ ra kế hoạch trốn khỏi đất nước. Ba và bạn bè đã thực hiện kế hoạch này trong vòng một tháng. Ba và các bạn cần phải có 3 chiếc thuyền; một thuyền mang thức ăn và thuốc men; một thuyền chở dầu ; và chiếc lớn, không chở gì cả (cái thuyền này sẽ vượt đại dương). Một người bạn của Ba mua thức ăn cho thuyền, người khác mua xăng dầu, và Ba có thiết bị định vị, như la bàn và bản đồ đại dương. Kế hoạch diễn ra tốt đẹp, mọi việc di chuyển đều suôn sẻ, nhưng bạn bè Ba, họ không hề quen biết nhau.
Kế hoạch bại lộ
Một tuần trước khi lên đường, Ba quyết định cả bốn người trong tổ chức sẽ gặp nhau và lên kế hoạch chi tiết cho chuyến đi. Đây là lần đầu tiên họ biết ai là người liên quan. Sai lầm tồi tệ! Họ gặp nhau, và 1 ngày trước khi lên đường, 3 người bạn của Ba đã đi theo một người giàu có. Người này đã mua chuộc họ. Với những phương tiện có sẵn, họ đã lên đường và Ba thì ở lại.
Công an địa phương phát hiện ra Ba có liên quan đến chuyến đi này. Ba được thông báo rằng họ đang tức giận và đang tìm kiếm Ba. Ba phải rời khỏi đó càng sớm càng tốt.
Phương án mới
Ba nhanh chóng nghĩ ra một kế hoạch mới. Lúc đó không còn tiền nữa. Vợ Bác Ba giúp Ba liên lạc với 2 gã có tiền. Ba và Bác Ba dùng số tiền này để mua một chiếc thuyền khác, nhỏ hơn nhiều. Sau đó, Ba lại chuyển nhiên liệu và một số thực phẩm lên con thuyền này.
Cuối cùng, vài ngày sau, Ba và Bác Ba quyết định rời đi theo kế hoạch mới của mình. Nếu Ba và Bác Ba bị bắt, Ba sẽ không để bắt Ba và Bác vào cùng một thời điểm và cùng một địa điểm. Ba chia thành 3 nhóm: nhóm của Ba, nhóm của mẹ con (với Vân và hai người bạn) và nhóm của Bác Ba. Ba và mọi người sẽ gặp nhau trên một hòn đảo nhỏ ngoài khơi (Hòn Lao ở Mũi Né). Đêm đã khuya nên mỗi thuyền phải thắp một ngọn đèn nhỏ để Ba và Bác Ba nhận ra nhau.
Ngày định mệnh
Đêm Ba rời đi, Ba phải cho Vân uống thuốc ngủ, Vân mới 3 tháng tuổi để nó không khóc. Nó được 2 người khác cùng mẹ, quấn lưới đánh cá bên ngoài, rời làng đi một hướng khác. Ba đã chứng kiến họ vượt qua tất cả các điểm kiểm tra một cách an toàn. Anh trai Ba (Bác Ba) không ở cùng thị trấn nên đi thuyền khác cùng gia đình và 2 người khách. Họ đã đến điểm hẹn.
Ba rời đi sau nửa đêm, bằng chiếc thuyền mới mua, khoảng 2 giờ sáng. Ba đến hòn đảo và Ba đã tìm thấy anh trai mình. Nhưng Ba không thể tìm thấy vợ Ba. Ba và Bác Ba đợi khoảng một lúc khá lâu và không thấy gì. Ba và Bác Ba bắt đầu tìm kiếm chung quanh hòn đảo và bãi biển.
Sau khoảng nửa giờ vẫn không thấy bóng dáng chiếc thuyền đó. Ba đã rất bối rối. Tất cả mọi người đang đợi đều muốn đi. Ba không muốn rời đi mà không có Mẹ con và con gái, nhưng Ba cũng không muốn ở lại. Bác Ba Gái hỏi Ba quyết định như thế nào ? Ba trả lời là “Tùy Anh Chị, em thật sự không biết phải làm sao.”
Trời sắp sáng nếu không đi thì với số lượng người trên con thuyền bé nhỏ này sẽ là mồi ngon cho công an biên phòng. Bác Ba cho thuyền đi thêm một vòng chung quanh Hòn Lao, rộng hơn những vòng trước. Bất ngờ một người trong thuyền thấy được chút ánh sáng mờ nhạt trong màn đêm tắm tối. Một chiếc thuyền con đang nhấp nhô trước mặt. Bác Ba cho thuyền chậm lại và ghé sát chiếc thuyền kia. Đúng rồi, đúng rồi! Đúng là chiếc thuyền nhỏ bé có Mẹ con và em gái con cùng 2 người đồng hương! Họ đã quên mất cây đèn nhận diện nên không ai có thể nhìn thấy họ. Ba và mọi người hối hả đưa họ lên thuyền rồi rời đi. Hai chữ phép lạ nhiệm mầu ban xuống cho gia đình mình. Ai cũng hớn hở và cám ơn Trời Phật đã phù hộ.
Tuyệt vọng
Sau 32 giờ, con thuyền đi thẳng đến Hải phận Quốc tế như Ba đã dự định. Động cơ bị hỏng! Bác Ba đã cố gắng khắc phục nhưng không thể. Ba đã gặp nhiều tàu quốc tế to lớn. Những con tàu đi qua như đang đi trên đường cao tốc 4 làn xe. Nhiều tàu đi qua nhưng không ai dừng lại giúp đỡ. Điều đó thật tồi tệ.
Khi đó gió và hải lưu dịch chuyển về phía Bắc nên con thuyền không thể đi về phía Nam được nữa. Bác Ba dùng một tấm chăn lớn treo lên như một cánh buồm rồi đi về hướng Bắc. Một tuần trôi qua, không còn thức ăn hay nước uống. Kế hoạch của Ba là chỉ có đủ thức ăn và nước uống trong một tuần. Ba đã lên kế hoạch rằng Ba sẽ được giải cứu trên các tuyến đường vận chuyển quốc tế, nhưng thực tế không phải vậy. Ba thậm chí còn đỡ Vân lên để các con tàu có thể nhìn thấy nó, nhưng họ chỉ đi ngang qua. Lúc đó Ba không biết rằng nếu thuyền bị chìm thì theo luật, một con tàu phải đến cứu. Vì vậy, Bác Ba không bao giờ đánh chìm thuyền.
Thuyền vẫn hướng về phía Bắc. Thuyền không còn thức ăn và nước uống, Bác Ba chặt củi trong thuyền và nhóm lửa để đun nước. Ba cho nước biển vào xoong và sau đó nước sẽ bốc hơi. Ba lau hơi nước trên nắp bằng một miếng vải và vắt từng giọt nước ngọt từ miếng vải lên một cái muổng. Đó là cách để mọi người gượng sống.
Mỗi người uống khoảng 2 muổng mỗi ngày – đủ để tồn tại. Có 10 trẻ em và 7 người lớn. Con thuyền bị lạc hướng đi vì không có động cơ. Đại dương tĩnh lặng và Ba đã mất phương hướng.
Sau 1 tuần, con thuyền đã ra khỏi hải phận quốc tế và trôi dạt theo dòng nước. Tất cả những gì có thể nhìn thấy chỉ là đại dương và bầu trời. Trời nóng quá. Để giải nhiệt, Ba buộc một sợi dây quanh eo và nhảy xuống biển. Nó đã giúp một chút. Ba muốn đến Phi Luật Tân, vì nó gần hơn nhưng lại có những khu vực nguy hiểm nên Ba và Bác Ba cứ đi về hướng Bắc.
Một tuần nữa trôi qua. Không có mưa chút nào. Không có thức ăn, Ba và mọi người chỉ còn da bọc xương. Dưới ánh mặt trời, làn da của ai cũng đen đúa. Không ai còn sức lực. Ba ước gì Con có thể tưởng tượng được hoàn cảnh lúc đó. Vào ban đêm, chúng ta chỉ nhìn thấy những ngôi sao, và khi ngày đến, chỉ có biển, bầu trời, và cái nóng… cùng sự tuyệt vọng!
Con kêu Ba, Con muốn về nhà. Con liên tục nói: “Con muốn gặp ông bà Ngoại. Họ sẽ cho con ăn uống.” Con cứ đi tới mép thuyền, Ba không còn sức để giữ con lại nên đành phải trói con vào cột buồm. Con muốn nhảy xuống biển để về nhà. Ba nói với con: “Khi nào Con chết, Ba sẽ để con về nhà”, nghĩa là Ba sẽ ném con xuống biển. Con bảo Ba: “Ba ơi, con chết rồi. Hãy để con đi!” Tất nhiên là Ba không thể làm được!
Để cho Vân ăn, Ba và Mẹ pha một ít mật ong với nước biển vì Mẹ con không có sữa. Đôi khi, tất cả Ba và mọi người đều nghĩ rằng mình sẽ đánh chìm thuyền để tất cả mọi người đều chết cùng một lúc. Ba và Bác Ba không thể làm được!
Một ngày nọ, Bác Ba bắt được một con rùa biển. Ngư dân tin rằng nếu ăn phải loại rùa đó, ngư dân sẽ gặp xui xẻo, nhưng Bác Ba không quan tâm. Bác Ba nấu nó bằng nước biển và chia sẻ với mọi người. Bác Ba phải nấu nó cho đến khi nó thật mềm, vì răng của ai cũng lung lay vì suy dinh dưỡng (thực ra là không có dinh dưỡng.
Ơn trên
Khoảng một giờ sau bữa tiệc rùa, mưa bắt đầu trút xuống. Mọi người dùng bất cứ thứ gì để hứng mưa, từ chảo đến mũ. Mọi người đều khát nước lắm rồi. Vài giờ sau, một tàu đánh cá Đài Loan đã nhìn thấy con thuyền của chúng ta. Họ không nói được nhiều tiếng Anh và Ba cũng không nói được tiếng Đài Loan. Rất khó để giao tiếp.
Tuy nhiên, họ dừng lại, đưa lên tàu và cho mọi người thức ăn. Họ đã cố gắng sửa động cơ nhưng nó đã bị hỏng hoàn toàn. Ba đã cố gắng nói chuyện với họ và họ đã liên hệ với Chính phủ Đài Loan để hỏi họ phải làm gì. Ba không hiểu họ nói gì. Họ bảo Ba quay trở lại thuyền và cung cấp nhiên liệu, nước uống và thực phẩm cho thuyền. Họ bảo mọi người quay lại, ngoại trừ Ba. Họ muốn Ba ở lại trên tàu. Họ buộc một sợi dây vào thuyền và kéo nó. Nhưng Ba đã về lại thuyền của mình.
Hụt hẫng
Họ kéo con thuyền trở lại hải phận quốc tế, chặt dây rồi bỏ đi…Lúc đó trời đã tối. Thế là con thuyền lại chơi vơi giữa đại dương mênh mông. Một lần nữa, không có con tàu nào ghé qua và dừng lại. Lần này mọi người đã có thức ăn nên cảm thấy ổn hơn. Cảm ơn những Ngư phủ Đài Loan. Ngày tháng cứ trôi qua, chỉ biết ngắm nhìn bầu trời và đại dương, không biết phải làm gì nên Ba đã cầu nguyện rất nhiều.
Một cơn bão lớn, cơn bão đầu tiên trong mùa đã đến vào tuần thứ 4 lênh đên trên biển. Nhiều lần suýt đánh chìm thuyền. Mưa thật nhiều và sóng rất lớn. Ba và mọi người phải thức để tát nước ra khỏi thuyền. Bác Ba cho thuyền đi lùi, thả neo để thuyền chậm lại, nếu không sóng sẽ ập vào thuyền và đánh chìm con thuyền. Thuyền rất nhỏ nên khi lọt trong máng sóng, chúng ta có thể nhìn thấy sóng nằm trên đầu mình. Khi con thuyền ở trên đỉnh sóng nhìn xuống giống như nhìn từ tầng thứ 10 của một tòa lâu đài vậy. Ba luôn tự hỏi: “Chúng ta có cần phải trả những cái giá quá đắt nhu thế này cho sự Tự Do không? Tại sao chúng ta phải mạo hiểm mạng sống của mình như vậy?”.
Ánh sáng cuối chân trời
Cơn bão kéo dài khoảng một ngày một đêm. Chúng ta đã trải qua thời điểm khó khăn nhất trong cuộc đời. (Sau này, khi mọi người vào bờ, người dân địa phương nói với Ba rằng đó là cơn bão tồi tệ nhất trong năm). Ba nghĩ cơn bão đã giúp đẩy con thuyền tiến xa hơn về phía Bắc và gần bờ hơn. Một đêm nọ, Ba nhìn thấy ánh sáng rực rỡ ở một góc trời. Bác Ba cho con thuyền hướng về phía ánh sáng đó. Đến nửa đêm, Ba nhìn thấy ánh sáng rõ ràng hơn. Nó trông giống như một thị trấn, nhưng Ba không chắc lắm. Bác Ba cứ đi về phía ánh sáng cho đến sáng hôm sau. Đó là một giàn khoan dầu! Nó quá lớn. Cùng lúc đó, thuyền mình gặp một tàu đánh cá Trung Quốc. Họ đưa cho mọi người thêm đồ ăn và thuốc lá, đồng thời chỉ đường cho Ba (bằng ngôn ngữ ký hiệu) hướng đến Hồng Kông. Trong vòng 12 giờ là tới. Ồ! Ba và mọi người biết rằng đã gần đạt được tự do! Cảm ơn Ngư dân Trung Quốc!
Mọi người thay phiên nhau chèo thuyền. Ngày hôm sau ai cũng nhìn thấy những ngọn núi, rồi bờ biển. Nhưng không có người và không có nhà! Gần bờ hơn, gặp một tàu đánh cá Trung Quốc khác. Họ bảo Ba đừng vào đó! Sau đó, họ buộc dây vào con thuyền và bắt đầu kéo. Không ai biết mình sẽ đi đâu.
Hai giờ sau, Ba và mọi người bắt đầu nhìn thấy nhiều ngôi nhà hơn, nhiều người hơn, nhiều thuyền hơn và nhiều building lớn hơn. Thật là một cảm giác tuyệt vời! Mọi người vui mừng đến nỗi không từ ngữ nào có thể diễn tả được niềm hạnh phúc đó.
Quang cảnh thành phố trông giống như trong phim Tàu. Moi người đều nghĩ rằng con thuyền đã cập cảng Hồng Kông. Khi thuyền vào bờ, tàu đánh cá Hồng Kong ra đi, họ vẫy tay và mỉm cười. Ba và mọi người cũng đã làm điều tương tự, vẫy tay, nhưng không ai nói điều gì. Mọi người không biết nói tiếng Hoa nhưng trong lòng ai cũng tràn đầy cảm kích. Cảnh sát biển đã đến, các phóng viên tin tức cũng như những người làm truyền hình và đài phát than kéo đến đông nghẹt!
Ba phát hiện ra nơi này là Ma Cao, nơi con thuyền cập bến. Ba và mọi người được biết tàu cá Hong Kong không muốn con thuyền mình vào nơi đó vì phần đó thuộc về Trung Quốc! Quả là may mắn!
Vượt biên ngày 25/05/1978.
Và cuộc sống của gia đình mình được tái sinh ở một đất nước tự do!
Đến Ma Cao ngày 01/07/1978.
35 ngày vượt biển!
Con và Vân phải nằm bệnh viện một tuần.
